Η στέγαση, από θεμέλιο ατομικής ευημερίας, μετατρέπεται με ταχείς ρυθμούς σε κοινωνικό και πολιτικό πρόβλημα πρώτης γραμμής. Στην Κύπρο, όπως και στην υπόλοιπη Ευρώπη, οι τιμές αγοράς και ενοικίασης έχουν αυξηθεί δυσανάλογα σε σχέση με τα εισοδήματα, οδηγώντας μεγάλα στρώματα του πληθυσμού εκτός αγοράς. Ιδίως οι νέοι επαγγελματίες, τα ζευγάρια χωρίς βοήθεια από οικογένεια και οι φοιτητές καλούνται να επιβιώσουν σε συνθήκες στεγαστικής επισφάλειας.

Οι αιτίες είναι σύνθετες: περιορισμένη προσφορά κατοικιών, επενδυτική πίεση από ξένους και επενδυτικά ταμεία, ακρίβεια οικοδομικών υλικών, έλλειψη κινήτρων για μακροχρόνιες μισθώσεις. Στην Κύπρο, η τουριστική ανάπτυξη, οι βραχυχρόνιες μισθώσεις τύπου Airbnb και η συγκέντρωση της οικοδομικής δραστηριότητας σε projects υψηλού κόστους επιτείνουν το φαινόμενο. Το αποτέλεσμα: οι βασικές κατοικίες εκτοπίζονται από την αγορά.

Σε ευρωπαϊκό επίπεδο, όλο και περισσότερες χώρες ενσωματώνουν τη στεγαστική πολιτική στην κοινωνική ατζέντα. Εξετάζονται μέτρα όπως φορολόγηση των κενών κατοικιών, έλεγχος ενοικίων σε κρίσιμες περιοχές, ανατροφοδότηση παλαιού αποθέματος και κίνητρα για προσιτή στέγαση. Η Κύπρος, ωστόσο, κινείται ακόμη σε ασαφές πλαίσιο, με αποσπασματικά σχέδια επιδότησης και μικρή έμφαση στη δομική αναδιοργάνωση της αγοράς.

Το real estate δεν είναι πλέον μόνο πεδίο επένδυσης. Είναι πεδίο κοινωνικής πολιτικής. Και οι αποφάσεις που λαμβάνονται σήμερα θα καθορίσουν αν η στέγαση θα παραμείνει βασικό δικαίωμα ή αν θα μετατραπεί σε προνόμιο για λίγους. Το ζητούμενο δεν είναι απλώς περισσότερες κατοικίες. Είναι κατοικίες προσιτές, ποιοτικές και μακροπρόθεσμα βιώσιμες.

Πηγές:

– Eurostat: Housing affordability in the EU

– European Housing Observatory 2024

– Υπουργείο Εσωτερικών Κύπρου – Πολεοδομικά Σχέδια Στέγασης

– OECD: Housing Challenges and Policy Responses

– IMF (Cyprus Article IV Report 2023): Real estate pressures & income mismatch