Πίσω από κάθε διαμέρισμα που αγοράζεται “cash” χωρίς παζάρια, κάθε συγκρότημα που παραμένει κλειστό, και κάθε γειτονιά που μετατρέπεται σε “real estate park”, υπάρχει συχνά ένας αγοραστής χωρίς φυσική παρουσία: επενδυτικό fund, asset manager ή εταιρεία ειδικού σκοπού. Το φαινόμενο της συγκέντρωσης ακινήτων σε λίγα χέρια απλώνεται ραγδαία και στην Κύπρο – ιδιαίτερα μετά την κρίση, την τραπεζική αναδιάρθρωση και τα προγράμματα διαχείρισης μη εξυπηρετούμενων δανείων.

Τα επενδυτικά ταμεία λειτουργούν με γνώμονα την απόδοση – όχι την κατοίκηση, ούτε τη μικροκλίμακα. Η αγορά ακινήτων γίνεται μαζική, η ανακαίνιση επιλεκτική και η αξιοποίηση αυστηρά προσαρμοσμένη σε βραχυπρόθεσμο οικονομικό στόχο. Έτσι, γειτονιές ολόκληρες στεγάζουν κεφάλαια αντί για ανθρώπους. Σε πολλές περιπτώσεις, ούτε οι τοπικές αρχές γνωρίζουν ποιος είναι ο τελικός δικαιούχος της ιδιοκτησίας.

Στην Κύπρο, η παρουσία εταιρειών real estate με χαρτοφυλάκια εκατοντάδων κατοικιών και οικοπέδων αυξάνεται. Οι περισσότερες λειτουργούν είτε ως θυγατρικές τραπεζών είτε ως επενδυτικές πλατφόρμες με έδρα εκτός Κύπρου. Το γεγονός αυτό δημιουργεί δομικό έλλειμμα διαφάνειας και ελέγχου, αλλά και δυσκολία χάραξης κοινωνικής στεγαστικής πολιτικής: πώς σχεδιάζεις κοινωνικές παρεμβάσεις σε μια αγορά που δεν ελέγχεται πια από φυσικά πρόσωπα;

Η εμπειρία άλλων χωρών δείχνει ότι η υπερσυγκέντρωση οδηγεί σε αύξηση τιμών, μείωση της προσφοράς προς ενοικίαση και χαμηλό ενδιαφέρον για ποιοτική αναβάθμιση. Το real estate γίνεται εργαλείο τοποθέτησης κεφαλαίων, όχι παραγωγής χώρου. Η πολιτεία οφείλει να θέσει κανόνες – όχι για να αποκλείσει το κεφάλαιο, αλλά για να διασφαλίσει ότι οι πόλεις παραμένουν για τους κατοίκους τους.

Πηγές:

– IMF Cyprus: Asset Management & Housing Market Impact Report

– Cyprus Land Registry Data (2023–2024)

– European Parliament: Institutional investors and housing affordability

– Transparency International: Real estate and opaque ownership

– PwC Cyprus Real Estate Market Overview 2024