Η αστική εγκατάλειψη είναι από τα πιο σιωπηλά προβλήματα στην Κύπρο. Κτίρια δεκαετιών, ανεκμετάλλευτα ή μισοερειπωμένα, καταλαμβάνουν ζωτικό χώρο στα ιστορικά και εμπορικά κέντρα των πόλεων – από τη Λευκωσία μέχρι τη Λεμεσό και τη Λάρνακα. Κι όμως, αυτά τα ακίνητα δεν είναι βάρος. Είναι ανενεργό κεφάλαιο που μπορεί να ενεργοποιηθεί – και να μεταμορφώσει τις πόλεις.

Η διεθνής τάση δείχνει ξεκάθαρα: αστικοί πυρήνες που αναζωογονούνται με στοχεμένες παρεμβάσεις, έξυπνα κίνητρα και συμμετοχικό σχεδιασμό, γίνονται ξανά ελκυστικοί για κατοίκους, επιχειρήσεις και επισκέπτες. Προγράμματα όπως το “15-minute city” στο Παρίσι, τα tax credits στις ΗΠΑ για αποκατάσταση ιστορικών κτιρίων και τα urban reuse schemes σε Ισπανία και Ιταλία δείχνουν ότι η επανάχρηση είναι βιώσιμη – και επενδυτικά ελκυστική.

Στην Κύπρο, η αξιοποίηση των εγκαταλελειμμένων κτιρίων παραμένει θεσμικά και οικονομικά δύσκαμπτη. Η πολυϊδιοκτησία, η έλλειψη χρηματοδοτικών εργαλείων, τα γραφειοκρατικά εμπόδια και η αδράνεια των τοπικών αρχών συντηρούν την αδράνεια του αστικού ιστού. Η έλλειψη κουλτούρας “επανακατοίκησης” εμποδίζει τη μετατροπή του κενού σε ευκαιρία.

Το ζητούμενο δεν είναι απλώς η αποκατάσταση. Είναι η αστική αναγέννηση με όρους σύγχρονους: μικτή χρήση (residential + commercial), ενεργειακή αναβάθμιση, κοινωνική ένταξη, προσβασιμότητα. Οι πόλεις της Κύπρου δεν χρειάζονται απαραίτητα περισσότερα κτίρια. Χρειάζονται νέες ζωές στα υπάρχοντα κτίρια.

Η επανάχρηση του κτιριακού αποθέματος δεν είναι μόνο εργαλείο πολεοδομικής ανάπλασης. Είναι εργαλείο αστικής δημοκρατίας, που επιτρέπει σε περισσότερους να ζήσουν, να εργαστούν και να δημιουργήσουν εκεί που κάποτε έσφυζε η καρδιά της πόλης.

Πηγές:

– European Commission: Urban Renovation and Green Deal Objectives

– Cyprus Ministry of Interior: Σχέδιο Χορηγιών για Αναζωογόνηση Παλαιών Πυρήνων

– OECD: Repurposing Vacant Properties in Urban Policy

– Municipality of Nicosia – Στρατηγική Κέντρου Πόλης

– World Bank: Reclaiming abandoned urban assets