Η παγκοσμιοποίηση, όπως τη γνωρίσαμε τις τελευταίες τρεις δεκαετίες —με ανοιχτά σύνορα, απελευθέρωση εμπορίου και πολυμερείς θεσμούς— δείχνει να φτάνει στο τέλος της. Στη θέση της αναδύεται ένα πολύ-πολικό, κατακερματισμένο γεωοικονομικό σύστημα, όπου η εμπιστοσύνη μετράει περισσότερο από την αποδοτικότητα και οι γεωπολιτικές συμμαχίες υπαγορεύουν τις εμπορικές ροές.

Ο όρος “de-risking” —που αντικαθιστά πλέον το “decoupling”— σημαίνει ότι χώρες και εταιρείες δεν κόβουν εντελώς δεσμούς μεταξύ τους, αλλά μεταφέρουν παραγωγή, διαφοροποιούν αλυσίδες και αναζητούν εναλλακτικές αγορές με βάση γεωπολιτικά κριτήρια. Η Ε.Ε. υιοθετεί επίσημα στρατηγική μείωσης εξάρτησης από την Κίνα, ενώ οι ΗΠΑ επενδύουν σε εγχώρια παραγωγή chips, φαρμάκων και στρατηγικών μετάλλων.

Παράλληλα, θεσμοί όπως ο ΠΟΕ αποδυναμώνονται, ενώ νέες περιφερειακές συμμαχίες (BRICS+, RCEP, CPTPP) ενισχύονται. Το αποτέλεσμα είναι ένας κατακερματισμένος εμπορικός χάρτης: περισσότερα τείχη, λιγότεροι κανόνες.

Οι συνέπειες αυτής της μετάβασης είναι βαθιές:
    •    Αυξάνει το κόστος παραγωγής και καταναλωτικών αγαθών
    •    Πιέζει τις μικρές χώρες να «διαλέξουν στρατόπεδο»
    •    Δυσχεραίνει τη συνεργασία σε παγκόσμια προβλήματα (π.χ. κλιματική κρίση, πανδημίες)

Το ερώτημα δεν είναι αν η παγκοσμιοποίηση αλλάζει, αλλά αν μπορεί να υπάρξει νέα μορφή διεθνούς συνεργασίας που να μην υπονομεύεται από τη γεωπολιτική δυσπιστία.
Μετάφραση και προσαρμογή από Financial Times, Foreign Affairs & Bloomberg