Η Ελεγκτική Υπηρεσία διενήργησε έλεγχο με σκοπό την εξακρίβωση της ορθότητας και κανονικότητας δείγματος συναλλαγών εισπράξεων και πληρωμών, καθώς και δείγματος μισθών των δύο Γενικών Διευθύνσεων του Υπουργείου Οικονομικών για το έτος 2023. Το δείγμα επιλέχθηκε με συγκεκριμένη μεθοδολογία, στο πλαίσιο ελέγχου που αποσκοπούσε στη διατύπωση ελεγκτικής γνώμης επί των Οικονομικών Καταστάσεων της Κυπριακής Δημοκρατίας.
Παράλληλα, διενεργήθηκε έλεγχος συμμόρφωσης για το έτος 2023, με έμφαση στην παρακολούθηση της υλοποίησης ευρημάτων και συστάσεων από προηγούμενους ελέγχους της Υπηρεσίας, καθώς και σε πρόσθετα θέματα που εντοπίστηκαν βάσει προκαταρκτικής επισκόπησης.
Επιπλέον, διερευνήθηκε καταγγελία που υποβλήθηκε στην Υπηρεσία.
1.1 Κυριότερα ευρήματα οικονομικού ελέγχου
1.1.1. Διαπιστώθηκε σημαντική καθυστέρηση στην επιστροφή ποσού ύψους €8.750.000 από τον Κυπριακό Οργανισμό Προώθησης Επενδύσεων (ΚΟΠΕ) προς το Υπουργείο Οικονομικών (ΥΟ). Επιπλέον, το ποσό αυτό δεν είχε περιληφθεί στην κατάσταση καθυστερημένων εσόδων της Διοίκησης του ΥΟ (έντυπο Γ.Λ. 187). Εισηγηθήκαμε όπως το ΥΟ βελτιώσει τη διαδικασία ενημέρωσης του λογιστηρίου του αναφορικά με τα εκκρεμή προς είσπραξη ποσά, με σκοπό τη διασφάλιση της πληρότητας των σχετικών καταστάσεων. Η ανάγκη αυτή καθίσταται επιτακτική ενόψει της επικείμενης μετάβασης στη βάση των δεδουλευμένων εσόδων και εξόδων για την κατάρτιση των Οικονομικών Καταστάσεων της Κυπριακής Δημοκρατίας.
1.1.2. Σε ορισμένες περιπτώσεις, εισπράξεις προηγούμενων ετών καταχωρήθηκαν ως έσοδα του 2023, ενώ σε άλλες, εισπράξεις του 2023 πιστώθηκαν σε λογαριασμούς καταθέσεων αντί σε κατάλληλα κονδύλια εσόδων.
1.2 Κυριότερα ευρήματα ελέγχου συμμόρφωσης
1.2.1. Το αρχικό Τέλος Άδειας που συμφωνήθηκε στο πλαίσιο της νέας 15ετούς σύμβασης με την ΟΠΑΠ Α.Ε., ακόμη και μετά τη βελτίωση που επήλθε με βάση την επικαιροποίηση των οικονομικών δεδομένων κατόπιν υπόδειξης της Υπηρεσίας μας, εξακολουθεί να εγείρει προβληματισμούς ως προς το κατά πόσο καθορίστηκε με βάση συνήθεις όρους της αγοράς. Η Υπηρεσία μας προτίθεται να ζητήσει τη συνδρομή εξειδικευμένου συμβούλου για αξιολόγηση του θέματος, και ανάλογα με τα ευρήματα/εισηγήσεις του, να αποφασίσει για περαιτέρω ενέργειες.
Επιπλέον, εκφράζονται σοβαροί προβληματισμοί για τον χειρισμό από πλευράς ΥΟ εκκρεμοτήτων που σχετίζονται με την κατάργηση της Διακρατικής Συμφωνίας. Οι εκκρεμότητες αυτές ενσωματώθηκαν στη συμφωνία ημερομηνίας 26.6.2024, και ιδιαίτερη ανησυχία προκαλεί ο χειρισμός ποσού ύψους €9 εκατ., το οποίο αφορά αδιάθετα κέρδη της περιόδου 2013–2024.
1.2.2. Το ΥΟ παρενέβη στην ανεξαρτησία των εργασιών της Κυπριακής Εταιρείας Διαχείρισης Περιουσιακών Στοιχείων Λτδ (ΚΕΔΙΠΕΣ), υποδεικνύοντας τον τρόπο διαχείρισης δέκα περιπτώσεων μη εξυπηρετούμενων δανείων συγκεκριμένης ομάδας δανειοληπτών, κατά παράβαση ρητών δεσμεύσεων που έχουν συμφωνηθεί μεταξύ της Κυπριακής Δημοκρατίας και της Γενικής Διεύθυνσης Ανταγωνισμού της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Επισημαίνεται ότι η ΚΕΔΙΠΕΣ δεν εφάρμοσε τις υποδείξεις του ΥΟ.
1.2.3. Μέχρι και τον Μάρτιο του 2024, το ΥΟ κατέβαλλε επίδομα γραμματέως σε πρώην Προέδρους της Δημοκρατίας και της Βουλής των Αντιπροσώπων ως σταθερό ποσό, στη βάση απλής βεβαίωσης απασχόλησης ιδιαιτέρας γραμματέως. Από τον Απρίλιο του 2024, το επίδομα καταβάλλεται βάσει τεκμηρίωσης. Το ΥΟ ζήτησε γνωμάτευση από τη Νομική Υπηρεσία ως προς τη δυνατότητα ανάκτησης παλαιότερων καταβληθέντων ποσών, ενώ ανέμενε επίσης διευκρινίσεις από το Τμήμα Φορολογίας και το ΤΔΔΠ για τη φορολογική μεταχείριση του επιδόματος και την ανάγκη τροποποίησης της σχετικής νομοθεσίας, αντίστοιχα. Μέχρι την ολοκλήρωση του ελέγχου, δεν είχαν ληφθεί οι σχετικές απαντήσεις.
1.2.4. Το ΥΟ υπέγραψε στις 19.2.2021 νέα Συμφωνία με το Χρηματιστήριο Αξιών Κύπρου (ΧΑΚ) για τις υπηρεσίες διαχείρισης των εκδόσεων κυβερνητικών ομολόγων φυσικών προσώπων. Αν και το ΥΟ αναγνωρίζει την ανάγκη επανεξέτασης της συνέχισης του προγράμματος λόγω του υψηλού κόστους, αυτή δεν έχει ακόμη υλοποιηθεί. Επιπλέον, η νέα συμφωνία δεν βασίζεται σε πραγματικούς όρους αγοράς (arm’s length terms). Εισηγηθήκαμε τη διενέργεια επαναδιαπραγμάτευσης, δεδομένου ότι επίκειται ιδιωτικοποίηση του ΧΑΚ και η Κυβέρνηση θα πρέπει να συμβληθεί με τον μελλοντικό στρατηγικό επενδυτή για τη συνέχιση των εν λόγω υπηρεσιών.
1.2.5. Παρά τις βελτιώσεις στη διαδικασία αξιολόγησης αιτημάτων για χορηγίες, εντοπίστηκαν ξανά περιπτώσεις καταβολής «κατά χάριν» χορηγιών όπου δεν τεκμηριωνόταν ηθική υποχρέωση του κράτους ή υπήρχε σχετική νομοθεσία, με αποτέλεσμα πιθανή άνιση μεταχείριση. Επιπλέον, εντοπίστηκαν περιπτώσεις:
καταβολής χορηγιών χωρίς απαιτούμενα δικαιολογητικά, πολλαπλής κρατικής χρηματοδότησης, εσφαλμένης χρέωσης σε κονδύλια της Διοίκησης του ΥΟ αντί στον Προϋπολογισμό του ΤΦ, χρηματοδότησης έργου με κόστος σημαντικά υψηλότερο από το αρχικά υπολογιζόμενο.
1.2.6. Το ΥΟ απέκτησε το 100% του μετοχικού κεφαλαίου της Κυπριακής Εταιρείας Αναπτύξεως Ακινήτων, που ιδρύθηκε το 1972 με σκοπό την αποζημίωση πολιτών για απροσπέλαστες περιουσίες λόγω των γεγονότων του 1963. Η Εταιρεία παραμένει αδρανής από το 1974. Εισηγηθήκαμε όπως το ΥΟ επανεξετάσει τη σκοπιμότητα διατήρησής της ή, εναλλακτικά, τη διάλυσή της με μεταφορά των περιουσιακών στοιχείων στο κράτος. Παράλληλα, προτείνουμε την αξιοποίηση των δύο ακινήτων που διαθέτει η Εταιρεία στις ελεύθερες περιοχές, συνολικής εύλογης αξίας €12,6 εκατ.
1.2.7. Το ΥΟ ενοικιάζει υποστατικά για στέγαση Τμημάτων/Υπηρεσιών, μερικά εκ των οποίων δεν διαθέτουν Πιστοποιητικά Τελικής Έγκρισης. Παρότι ζητήθηκε από τα επηρεαζόμενα Τμήματα η λήψη ενεργειών, η πλειονότητα δεν ανταποκρίθηκε. Ενδεικτικά, οι αποθήκες των ΥΚΑΠ μεταστεγάστηκαν από κτήριο χωρίς Πιστοποιητικό σε άλλο κτήριο, επίσης χωρίς Πιστοποιητικό.
1.2.8. Καταγράφηκε σημαντική καθυστέρηση στην προώθηση της μεταρρύθμισης για ευέλικτες μορφές απασχόλησης στη δημόσια υπηρεσία, η οποία υλοποιείται από το ΤΔΔΠ. Η μεταρρύθμιση αυτή αποτελεί ορόσημο του Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (ΣΑΑ), και η καθυστέρηση ενδέχεται να επηρεάσει την εκταμίευση της σχετικής χρηματοδότησης.
1.2.9. Η μεταστέγαση της ΚΑΔΔ σε κατάλληλες κτηριακές εγκαταστάσεις παραμένει εκκρεμής, γεγονός που δυσχεραίνει τον προγραμματισμό εκπαιδεύσεων, αυξάνει το κόστος συμβάσεων εκπαιδευτικών δράσεων και εμποδίζει την αξιοποίηση του υφιστάμενου εξοπλισμού της.
