Ο κόσμος ζει μια πρωτοφανή επενδυτική φρενίτιδα. Οι μετοχές της τεχνητής νοημοσύνης εκτοξεύονται, τα κρυπτονομίσματα ξεπερνούν τα 4 τρισ. δολάρια, τα αθλητικά στοιχήματα κινούν 150 δισ. ετησίως και ακόμη και ο χρυσός δείχνει σημάδια υπερτίμησης.

Το κοινό στοιχείο: η νέα κουλτούρα του στοιχήματος που διαπερνά την οικονομία, την πολιτική και την κοινωνία.

Οι μικροεπενδυτές –η λεγόμενη «μαρίδα»– έχουν μετατραπεί σε βασικό καύσιμο της φούσκας. Αυτό τουλάχιστον συμβαίνει στις ΗΠΑ, που δίνουν τον τόνο και για τον υπόλοιπο κόσμο σε ό,τι αφορά τις αγορές.

Με την ευκολία των εφαρμογών τύπου Robinhood και των κλασματικών μετοχών, εκατομμύρια Αμερικανοί παίζουν στις αγορές με την ίδια ευκολία που στοιχηματίζουν σε έναν αγώνα NFL. Και η Ουάσιγκτον, αντί να τους φρενάρει, επιλέγει να δώσει ώθηση να επιταχύνουν.

Ρυθμοί καζίνο στην οικονομία

Η Fed μειώνει τα επιτόκια παρά τον επίμονο πληθωρισμό, ενώ η κυβέρνηση Τραμπ χαλαρώνει τους κανόνες σε ολόκληρο το χρηματοπιστωτικό σύστημα. Ο δημοσιογράφος Greg Ip της Wall Street Journal σημειώνει ότι η φούσκα της τεχνητής νοημοσύνης θυμίζει τις «dot-com» της δεκαετίας του ’90, με τη διαφορά πως «αυτή τη φορά όλοι παίζουν».

Η επένδυση έως 2 δισ. δολαρίων της Intercontinental Exchange –ιδιοκτήτριας του Χρηματιστηρίου της Νέας Υόρκης– στην πλατφόρμα Polymarket, που επιτρέπει στοιχήματα για κάθε πιθανό γεγονός, από εκλογές μέχρι τον νικητή του Super Bowl, αποτυπώνει τον νέο κανόνα: ακόμη και οι θεσμοί ποντάρουν στη λογική του στοιχήματος.

Η εταιρεία, στην οποία συμμετέχει και το venture fund του Donald Trump Jr., δεν έχει έσοδα, αλλά αποτιμάται στα 8 δισ. δολάρια – μια υπερτίμηση που καθρεφτίζει το κλίμα «ό,τι ανεβαίνει, αξίζει».

Η «δημοκρατία» του ρίσκου

Η επενδυτική έκρηξη δεν περιορίζεται στις μεγάλες περιουσίες. Σύμφωνα με τη Bloomberg, το 62% των Αμερικανών ενηλίκων κατέχει μετοχές, ενώ ένας στους τέσσερις με εισόδημα κάτω των 40.000 δολαρίων έχει συμμετοχή στις αγορές.

Οι μικροεπενδυτές αντιπροσωπεύουν πλέον το 20% του ημερήσιου όγκου συναλλαγών, με το φαινόμενο να ενισχύεται από τα social media και τα «threads» επενδυτικών influencer.

Η επένδυση έχει μετατραπεί σε ψυχολογικό παιχνίδι. Το φαινόμενο “buy the dip” –κάθε πτώση είναι ευκαιρία αγοράς– λειτουργεί σαν αυτοτροφοδοτούμενη μηχανή: οι αυξήσεις προσελκύουν νέους αγοραστές, οι οποίοι τροφοδοτούν νέες αυξήσεις.

Οι ανισότητες πίσω από τη φούσκα

Η «δημοκρατία του ρίσκου» έχει όμως όρια. Το 1% των πλουσιότερων Αμερικανών ελέγχει το 50% της χρηματιστηριακής αξίας, ύψους 23,2 τρισ. δολαρίων, ενώ τα νοικοκυριά της μεσαίας τάξης έχουν κατά μέσο όρο μόλις 12.600 δολάρια σε επενδυτικό πλούτο.

Η Gita Gopinath, αναπληρώτρια γενική διευθύντρια του ΔΝΤ, προειδοποιεί ότι ένα κραχ παρόμοιο με του 2000 θα μπορούσε να διαγράψει πάνω από 20 τρισ. δολάρια από τον πλούτο των αμερικανικών νοικοκυριών και να πλήξει την κατανάλωση κατά 3,5 ποσοστιαίες μονάδες – πλήγμα ικανό να ρίξει την ανάπτυξη έως και δύο μονάδες του ΑΕΠ.

Παγκόσμια διάχυση του κινδύνου

Η εξάρτηση της διεθνούς οικονομίας από την αμερικανική αγορά είναι πλέον απόλυτη. Οι Ευρωπαίοι και Ασιάτες επενδυτές έχουν τοποθετήσει τεράστια κεφάλαια στη Wall Street, επωφελούμενοι από την ισχύ του δολαρίου.

Σύμφωνα με το ΔΝΤ, μια μεγάλη διόρθωση στις ΗΠΑ θα μπορούσε να προκαλέσει παγκόσμιες απώλειες 15 τρισ. δολαρίων, ποσό που αντιστοιχεί στο 20% του ΑΕΠ του υπόλοιπου κόσμου.

Η πολιτική διάσταση της ευφορίας

Η σημερινή νομισματική και ρυθμιστική χαλάρωση θυμίζει συνειδητή επιλογή. Ο πρόεδρος Τραμπ έχει αποδυναμώσει το Γραφείο Προστασίας Καταναλωτών, μειώνει τα κεφαλαιακά όρια των τραπεζών και ενθαρρύνει την τοποθέτηση crypto σε συνταξιοδοτικά προγράμματα.

Παράλληλα, η Fed μελετά νέες μειώσεις επιτοκίων, δίνοντας παράταση στο «πάρτι» των αγορών.

Από το ρίσκο στην κουλτούρα

Η επένδυση, η καινοτομία και το στοίχημα έχουν πλέον συγχωνευθεί σε μια ενιαία κουλτούρα: η οικονομία αντιμετωπίζεται σαν παιχνίδι, η τεχνητή νοημοσύνη σαν λαχείο και η αγορά σαν πίστα όπου ο καθένας μπορεί να δοκιμάσει την τύχη του.

Όπως γράφει η Gopinath, «οι φούσκες είναι σαν τις σεισμικές δονήσεις — δεν μπορείς να τις προβλέψεις, αλλά ξέρεις ότι έρχονται». Κι αυτή τη φορά, αν σκάσει, οι συνέπειες δεν θα περιοριστούν στη Wall Street, αλλά θα αγγίξουν το παγκόσμιο σύστημα που έχει μάθει να ζει από το στοίχημα.

Πηγή: naftemporiki.gr