Το διαδίκτυο, κάποτε σύμβολο ελευθερίας και ανοιχτής γνώσης, μετατρέπεται σταδιακά σε πεδίο γεωπολιτικής σύγκρουσης και κρατικού ελέγχου. Μεταξύ των μεγάλων τεχνολογικών κολοσσών και των εθνικών κυβερνήσεων εξελίσσεται ένας σιωπηρός (και πλέον φανερός) αγώνας για τον έλεγχο των ροών πληροφορίας, δεδομένων και υποδομών.

Η Ρωσία προωθεί το λεγόμενο “sovereign internet”, ένα ημίκλειστο δίκτυο με δυνατότητα πλήρους αποσύνδεσης από τον παγκόσμιο ιστό. Η Κίνα εφαρμόζει εδώ και χρόνια ένα από τα πιο εξελιγμένα φίλτρα διαδικτυακής επιτήρησης παγκοσμίως (Great Firewall), ενώ χώρες όπως το Ιράν, η Ινδία και η Τουρκία έχουν εισαγάγει νόμους για εσωτερικό έλεγχο πλατφορμών και μεταδεδομένων.

Από την άλλη πλευρά, οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Ευρωπαϊκή Ένωση βρίσκονται σε μια ιδιότυπη συμμαχία – αντιπαλότητα. Αν και υποστηρίζουν την ελευθερία του διαδικτύου, συζητούν ολοένα και περισσότερους κανονισμούς για τα big tech, τα προσωπικά δεδομένα, την παραπληροφόρηση και την τεχνητή νοημοσύνη.

Η Ευρώπη προηγείται με τον Digital Services Act (DSA) και τον Digital Markets Act (DMA), θέτοντας όρια σε πλατφόρμες όπως η Google, η Meta και η Amazon. Όμως ο αγώνας δεν είναι μόνο ρυθμιστικός. Είναι θεσμικός, στρατηγικός και ιδεολογικός:
    •    Θα παραμείνει το διαδίκτυο ένα ενιαίο, παγκόσμιο σύστημα;
    •    Ή θα κατακερματιστεί σε «ψηφιακές σφαίρες επιρροής» όπως ο Ψυχρός Πόλεμος;
    •    Ποιος νομιμοποιείται να ρυθμίζει την ψηφιακή ζωή δισεκατομμυρίων χρηστών;

Η νέα έννοια του “digital sovereignty” φέρνει στην πρώτη γραμμή όχι μόνο κυβερνήσεις, αλλά και θεσμούς, εταιρείες, ακόμα και δικαιωματικά κινήματα.

Μετάφραση και προσαρμογή από The Economist, Wired & Politico